Privacyverklaring

Ziekteverzuim: cruciale factoren voor preventieve acties die werken

10 januari 2023
Tekst
Eva Geluk / Kathleen Vangronsvelt / redactie Jo Cobbaut
Beeld
Foto Eva Geluk (AMS)

De aandacht voor mentaal welzijn op de werkvloer is de laatste decennia gestaag toegenomen. Steeds meer organisaties doen acties om hun medewerkers een mentaal hart onder de riem te steken. Vele ervan zijn goedbedoeld, maar onvoldoende getoetst aan drie cruciale randvoorwaarden.

Er is op zich niets tegen een abonnement op water en fruit, yogaklassen of een training in veerkracht, … Maar als die alleen maar gebeuren vanuit een (goedbedoeld) buikgevoel en niet op basis van wetenschappelijk bewezen actie, zullen die niet renderen. Misschien verklaart dat waarom de sector van de welzijnsinterventies ondertussen piekt, maar het aantal langdurig zieken wegens burn-out in België tussen 2016 en 2020 steeg met 32,53% van het aantal langdurig zieken.

Dat is een menselijke tragedie en het zet onze structuren onder druk: het RIZIV noteert een stijging van 22,33% van de kosten voor sociale uitkeringen. En het probleem is niet opgelost wanneer mensen ‘hersteld’ zijn: 50% is bang om te hervallen en 25% hervalt ook effectief.

Tijd dus voor acties op de werkvloer die wérken. Onderzoek wijst in de richting van drie sleutelfactoren voor de ondersteuning van de mentale gezondheid van werknemers, meer bepaald via een focus op ziekteverzuim.

Prioriteit 1: een holistische visie

Ziekteverzuim omwille van psychosociale redenen kan meerdere oorzaken hebben. De taakinhoud kan een directe aanleiding zijn: weinig autonomie plus langdurige hoge werkdruk kan bijvoorbeeld leiden tot stressgerelateerd ziekteverzuim zoals burn-out.

Individuele gezondheid kan een andere oorzaak zijn, bijvoorbeeld als iemand eerdere, recurrente ziekte episodes heeft meegemaakt, of algemeen kwetsbaar is op het vlak van gezondheid.

Daarnaast spelen geslacht, opleidingsniveau en persoonlijkheid een rol.

Weet dus wat er speelt voor je kiest voor een specifieke actie. Als de taakinhoud de oorzaak is, zullen een yogaklas of een fruitabonnement niet helpen.

Siviglia Berto, Managing Director van B-Tonic, dochteronderneming van Baloise: “Steeds meer ondernemingen beseffen dat medewerkers langer actief en productief blijven als ze zich goed voelen in hun job en op het werk, en dat ‘goed voelen’ is een puzzel met een veelheid aan stukjes. Wanneer persoonlijke aspiraties, competenties en waarden matchen met de werkinhoud en de werkomgeving én gedragen worden door gezond leidership, hebben medewerkers het gevoel dat ze zinvol bezig zijn en dat ze een effectieve bijdrage leveren. Die puzzel moet ook vaak meermaals opnieuw gelegd worden tijdens een loopbaan, om uitval te voorkomen.”

Prioriteit 2: een routeplan

Succes hangt ook nauw samen met een routeplan en in veel bedrijven voorziet het beleid dat niet. Componenten van zo’n routeplan:

  • stel een neutrale begeleider aan (dus niet de verantwoordelijke);
  • zet in op dialoog en maak moeilijke thema’s bespreekbaar, zoals mentale gezondheid;
  • train en coach op de leidinggevende en het team en niet alleen maar het individu;
  • exploreer jobcrafting.

Een praktijkvoorbeeld: Bpost heeft er vanaf de start van de re-integratiewetgeving in 2017 voor gekozen om binnen de schoot van zijn psychosociale preventiedienst een neutrale begeleider aan te duiden. Deze begeleider helpt medewerkers en managers in het opvolgen van re-integratietrajecten en kan eveneens de brug slaan tussen het management en de arbeidsarts. Daarnaast is bpost in 2022 gestart met een pilootproject om ‘het actief contact houden’ met langdurig zieken te optimaliseren, bijvoorbeeld met het oog op een gepersonaliseerde werkhervatting. Deze opvolging stelt de organisatie ook in staat om bepaalde aspecten die verbonden zijn aan de afwezigheid van medewerkers, te detecteren. Dit kan dan weer leiden tot het preventieve acties op groepsniveau.

Prioriteit 3: leer leidinggevenden hoe ze kunnen voorkomen dat medewerkers uitvallen

We weten dat er grosso modo vier mechanismes zijn waarop de persoon van de leidinggevende een invloed kan hebben op het uitvallen van medewerkers. We weten ook dat leidinggevenden getraind kunnen worden om hun invloed op het niet-uitvallen te versterken. Alleen zien we dat de interventies die vandaag beschikbaar zijn hun effecten niet bereiken.

Bart Teuwen, verzuimexpert bij Mensura group: “Wij merken dat organisaties die uitval van medewerkers maximaal willen voorkomen en de inzetbaarheid optimaal benutten, er alle belang bij hebben om leidinggevenden te ondersteunen in hun omgang met werknemers. Duidelijke afspraken en vertrouwen gaan daarbij hand in hand. Door op een zakelijke maar tegelijk warme manier in dialoog te gaan, ontstaat een positieve dynamiek. Daardoor kan er in mogelijkheden gedacht worden, in plaats van in beperkingen.”

Antwerp Management School, Bpost, Mensura en B-Tonic, dochteronderneming van Baloise, sloegen de handen ineen voor een onderzoeksproject naar re-integratie én preventie-acties die werken.

Over deze bijdrage en de gastauteur

Voor een uitgebreide versie van deze blog van de hand van Eva Geluk (senior research, projectlead stress & burn-out bij AMS): Ziekteverzuim, burnout en psychosociaal leed op de werkvloer voorkomen: wat werkt wél?, mét verwijzingen naar wetenschappelijk onderzoek.