In ‘Het Kleiner Geheel’ fileert Ralf Caers de actualiteit en zoekt hij uit wat we van het wereldtoneel moeten onthouden om ons eigen leven en werk beter te maken. Deze week: Delhaize.
Ik krijg dezer dagen vaak de vraag waarom ik nog niets over Delhaize heb gezegd.
Mensen zijn toch geen koopwaar, Ralf? Het is een leuke gimmick voor vakbonden in een supermarktsector, maar de waarheid is dat het menselijk kapitaal weldegelijk wordt meegeteld bij zowat elke overname.
Die ceo verdient wel 6,5 miljoen per jaar, he? Dat is fijn voor de ceo, maar we kunnen moeilijk elke dikbetaalde ceo het recht ontnemen om zijn organisatie te herstructureren. En zelfs al zouden we snoeien in dat loon, hoe lang zouden we daarmee écht de zondagspremie voor duizenden winkeliers kunnen behouden?
Het gaat wel over 9.000 mensen, Ralf! Delhaize maakt al jaren deel uit van Ahold Delhaize, een groep met 414.000 werknemers. Wat groot lijkt in België is voor de groep maar zo’n 2 procent van het personeelsbestand en minder headline dan voor ons.
Ahold Delhaize maakt wel miljarden winst, Ralf! Inderdaad, maar die winsten komen niet allemaal uit Belgische winkels en een deel van de af te stoten winkels draait ook gewoon verlies. Je kunt argumenteren dat een internationale groep een soort socialistische strategie zou moeten gebruiken waarbij verliezen in één tak gedekt blijven door winsten in een andere tak, maar dat is mijn mening niet. De literatuur staat ook bol van frustraties van personeel dat winsten opbouwt om ze dan versluisd te zien naar slechter presterende takken, waar managers hun personeel de hand boven het hoofd houden.
Je zegt toch altijd iets over collectief ontslag? In feite is het geen traditioneel collectief ontslag omdat een omvangrijk deel van het personeel uiteindelijk nog altijd in hun vertrouwde omgeving aan de slag zal kunnen. Hoewel ik ook kritisch ben dat dit tegen dezelfde loon- en arbeidsvoorwaarden zal gebeuren, blijft het mogelijk dat de franchisenemers voor het kernpersoneel de vroegere voorwaarden overnemen zoals het Delhaize-management suggereert.
De vraag die me toch over de streep trok om iets over Delhaize te zeggen, is: Is dit geen dieptepunt voor hr? Sinds het model van Ulrich wordt hr vaak verengd tot kampioen van de werknemers. Die rol lijkt te botsen met collectief ontslag, of in dit geval met de verzelfstandiging binnen Delhaize. Maar in het model van Ulrich is hr zeker ook een strategische partner van het management. En die rol speelt het nu ook.
De supermarktsector is al jaren gericht op kostbeheersing en efficiëntie. Het aantal winkels nam op tien jaar tijd met de helft toe, wat de groei van de populatie overtreft. De strijd om marktaandeel is daarom moordend, met veel winkels die focussen op lage verkoopprijzen. Dat is mogelijk door steeds goedkoper in te kopen (herinner de lege winkelrekken door prijsconflicten tussen winkels en producenten), maar ook door te snoeien in het aantal werknemers en in de arbeidsvoorwaarden. Doe daar nog de trend van zelfscans of semiautomatische winkels bij en het hr-verhaal van de supermarktsector is er zeker een van werknemers als kostfactoren. Winkelpersoneel kan nog altijd een opbrengstfactor zijn als het de klant écht kent en met vriendelijkheid aan de winkel bindt, maar de realiteit is dat die klantenbinding moet gebeuren binnen een kader van strikte kostbeheersing.
We mogen het hr niet verwijten dat ze het management dienen. Wat ik wel betreur, is dat de shake-out in de supermarktsector nog zoveel mensen doet werken in arbeidsregimes die hen bij elke hervorming steeds minder dienen. Het lijkt een race to the bottom die waarschijnlijk eindigt met minder winkels en minder kernpersoneel dat hopelijk aan betere voorwaarden werkt dan vandaag. Misschien is dat ook wel de echte opdracht van hr: kernwerknemers beschermen en perifere werknemers heroriënteren naar andere jobs en sectoren.
Gelukkig is er een krappe arbeidsmarkt en vinden heel wat Delhaizers mogelijk snel een betere job. Maar jobonzekerheid is nu eenmaal zoals een ongewenste breuk met je lief: rationeel gezien weet je wel dat er nog duizenden vissen zitten in de zee, maar vandaag wil je toch alleen maar die ene.
Ralf Caers is professor HRM aan de KU Leuven, gastprofessor HRM aan de Ehsal Management School en de Université Saint Louis en zaakvoerder van de coachingpraktijk Passiemento.
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de hr-wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
